Üsküdar Üniversitesi NPİSTANBUL Hastanesi Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, şiddet eğilimi olan bireylerin ruhsal özellikleri, erken ihtar işaretleri ve etrafındakilerin bu durum karşısında alması gereken tedbirler hakkında bilgi verdi.
Şiddetin ortaya çıkmasında farklı faktörler birlikte rol oynuyor!
Şiddet eğiliminin doğuştan mı geldiği yoksa çevresel faktörlerin tesiriyle mi geliştiği konusunun psikoloji alanında uzun yıllardır üzerinde çalışmalar yapılan bir mevzu olduğunu aktaran Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Araştırmalar şiddetin ortaya çıkmasında tesirli olan faktörleri; nörobiyolojik, toplumsal, ferdî, ekonomik ve çevresel faktörler olarak kabul ediyor.” dedi.
Şiddet davranışıyla en çok ilişkilendirilen beyin bölgesinin prefrontal korteks yani dürtü denetimi ve karar verme merkezi olduğunu tabir eden Erol, “Bu merkezin yetersiz çalışması ve tehlike algısında rol oynayan amigdalanın ise çok uyarılmasıyla kişi sıradan bir tartışmayı tehdit olarak algılar. Böylece öfkesini direkt davranışa döker ve saldırganlık artar. Çevresel şartlar, aile içi irtibat, çocuklukta maruz kalınan ihmal yahut istismar, toplumun şiddeti ele alma biçimi, ekonomik zahmetler ve travmatik tecrübeler bu biyolojik eğilimleri pekiştirebilir ya da bilakis dengeleyici bir rol oynayabilir.” biçiminde konuştu.
İlk ve en güçlü işaret, hayvanlara yapılan eziyet!
Çocukluk ve ergenlik devrinde gözlemlenen birtakım davranışların yetişkinlikte görülebilecek şiddet eğiliminin habercisi olarak kabul edildiğine dikkat çeken Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Özellikle hayvanlara eziyet etmek, bu alanda en güçlü ihtar işaretlerinden biridir.” dedi.
Çocuğun kimi vakit öfkesini yahut çaresizliğini kendisinden güçsüz gördüğü bir varlığa yönelterek bir rahatlama aracı bulduğunu lisana getiren Erol, kelamlarını şöyle sürdürdü:
“Kimi vakit etrafında gördüğü şiddeti model alarak olağanlaştırır, kimi vakit da empati gelişimindeki eksiklik nedeniyle öteki bir varlığın acısını kavrayamaz. Hayvana şiddet uygulayan şahısların beyinlerinde empatiyle alakalı ayna nöron sisteminin daha düşük çalıştığına dair bulgular vardır. Bu şahıslar karşılarındaki canlının acısını hissedemedikleri için şiddeti meşrulaştırabilirler. Bunun yanında çocuk ve ergenlerde akran zorbalığı yapma, küçük yaşta diğerlerini tehdit etme, kuralları daima hiçe sayma, otoriteyle sıklıkla çatışma, empati yetersizliği ve sık öfke patlamaları da yetişkinlikte şiddet uygulama riskine işaret eden davranışlar ortasında yer alır. Bu nedenle öğretmenlerin ve ebeveynlerin bu davranışları göz gerisi etmemesi, ‘çocuktur yapar’ diyerek küçümsememesi ve pekiştirmemesi gerekir.”
Şiddet eğilimli bireyler, karşısındakinin acısını görmezden gelir ve pişmanlık duymaz!
Günlük hayatta şiddet eğilimi olan bireylerin birtakım davranışlarıyla bunu belirli edebildiğini kaydeden Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Örneğin küçük bir tenkitte bile çok öfkeye kapılma, partnerini ya da arkadaşlarını daima denetim etmeye çalışma, tartışmalarda hakaret ve küçümsemeyi bağlantı biçimi kullanma gözlemlenebilir.” dedi.
Şiddet eğilimi olan bireylerin dürtüsellikleri nedeniyle ani öfke patlamaları yaşayabileceklerine vurgu yapan Erol, “Başkalarının sonlarını hiçe sayabilir ve otorite kurma isteğiyle davranışlarını meşrulaştırabilir. Şiddete eğilimli şahıslarda sık görülen bir öteki özellik ise empati sistemlerinin zayıf işlemesidir. Olağan kurallarda karşımızdakinin yüz sözü, ses tonu ya da acı çektiğini gösteren işaretler bizde durma, sakinleşme ve onunla duygusal olarak bağ kurma reaksiyonu uyandırır. Lakin antisosyal kişilik yapılanması ya da kişilik bozukluğuna sahip bireylerde bu süreçler ya hiç devreye girmez ya da çok hudutlu kalır. Bunun sonucunda şiddet uygulayan kişi karşısındakinin acısını görmezden gelir, davranışını rasyonelleştirir ve birçok vakit pişmanlık duymaz. Hatta kimi vakit ziyan vermeyi güçlülüğünün bir göstergesi olarak bile görebilir.” açıklamasını yaptı.
İşaretleri görmezden gelmek, şiddetin büyümesine taban hazırlıyor!
Ailelerin, arkadaşların yahut iş yerindeki şahısların şiddet eğilimi gösteren birini fark ettiğinde ne yapmaları gerektiğine değinen Uzman Klinik Psikolog İpek Erol, “Öncelikle bu işaretler asla küçümsenmemeli. Görmezden gelmek, şiddetin büyümesine taban hazırlar.” ihtarında bulundu.
Böyle bir durumla karşılaşıldığında en kıymetli adımlardan birinin kişiyi yargılamadan fakat net bir halla davranışlarının kabul edilemez olduğunu belirtmek ve profesyonel takviye almaya yönlendirmek olduğunu kaydeden Erol, kelamlarını şöyle tamamladı:
“Çevresindeki bireyler kendi güvenliklerini öncelemeli, şiddet riski arttığında gerekli hukuksal yolları devreye sokmalı. İş yerlerinde mobbing ve şiddete karşı net siyasetler oluşturulmalı, okullarda zorbalık erken periyotta fark edilip müdahale edilmeli. Toplumsal seviyede de şiddeti olağanlaştıran, haklı çıkaran ya da görmezden gelen hallerin şiddeti beslediği unutulmamalı. Erken farkındalık, profesyonel dayanak, tedbire bilinçlendirme çalışmaları ve toplumsal kararlılık sayesinde hem bireylerin hem de toplumun şiddetin yıkıcı sonuçlarından korunması mümkün.”
Kaynak: (BYZHA) Beyaz Haber Ajansı
